An Cló Gaelach

Here are some thoughts on how to tackle reading the old typeface (an seanchló), and what it looks like. (N.B. - if it's in the old type, it is likely in the old spelling, too, so be prepared! Just sound it out...)

Here's a good link (in English) which shows how the letters correspond to the Roman alphabet: Nualéargas (even though some of the letters shown don't really occur in Irish...). If you want to get a font for your computer, just google it and you'll find lots of them these days. There are also websites where you can read in the old type, and in the last few pages of most issues of An Gael there are things to read too.

Comments by Barbara Mackin

B'fhuath liom an seanchló mar tá níos mó taithi agam ar na litreacha Rómhánacha ná ar na litreacha Gaelacha. Tá mé ag dul i dtaithí ar an seanchló agus tá sé ag éirí níos éasca na litreacha a athint. Tá litreacha áirithe difriúla idir an cló Gaelach agus an cló Rómhánach. Tá an d difriúil: níl sé díreach; tá sé cam. Tá an g difriúil: tá sé cosúil leis an uimhir 5. Tá an t difriúil: tá sé cuarach. Bíonn sé deacair an difríocht a athint idir an r agus an s. Is iad seo na litreacha is deacra. Caithfidh tú na buailtí a athint. Ní usáidtear buailtí sa chló Rómhánach. Usáidtear "h". Athríonn an buailtí fuaim na litreacha. Nuair a usáidtear na litreacha móra R agus S, bítear níos éasca a léamh. Tá said cosúil leis na litreacha Rhómhánacha. Más main leat a bheith oilte ar an seanchló, caithfidh tú é a chleachtadh. Uaireanta, athscríobhaim é ina iomlán sa chló Rómhánach. Cabhraíonn sé seo dom chun an seanchló a thuiscint.

Comments by Liam Ó hOdhráin

I dtaca leis an seanchló nó an cló Gaelach, bíonn trioblóid agam nuair a bhím á léamh. Tá mé ró-chleachtaithe le litreacha Rómhánacha. Dá bhrí sin, is gá nósanna áirithe a chaith uaim. Uaireanta, is cosúil go bhfuil litreacha áirithe an-chóngarach dá chéile, agus tá cosúlachtaí idir na litreacha Gaelacha sin lena chéile agus le litreacha Rómhánacha difriúla. Mar shampla, nuair a bhíonn na litreacha I agus D taobh lena chéile sa chló Gaelach, bíonn cosúlacht nach beag idir iad agus R agus O sa chló Rómhánach. Mar sin, tá sé an-tábhachtach fad na línte sa litir R sa seanchló a thabhairt faoi deara. Tá cosúlachtaí idir carachtair áirithe i gcás beag an chló Ghaelaigh freisin. Cuir i gcás, R agus S. Ach, arís, caithfidh duine fad na línte a thabhairt faoi deara. Bíonn sé éasca na buailtí ar na consain a ligeann i ndearmad. Ní gá do dhuine ach amharc go grinn ar na consain chun na buailtí a fhéachaint. Ní dhéanfadh sé aon dochar dhuit smaoineamh ar an comhthéacs agus na focail inaitheanta freisin. Dar ndóigh, nuair a bhíonn an seanchló ann, bíonn an seanlitiriú ann chomh maith… Dia dár sábháil!